چاپ کتاب یکی از کار هایی است که به عنوان امتیاز برای جامعه فرهیختگان به شمار می آید. و بد نیست اطلاعاتی از نحوه مراحل اخد مجوز و چاپ را بدانید.
ابتدا نویسنده یا مترجم باید محتوای کتاب را آماده کند. این محتوا می‌تواند شامل شعر، داستان، دست‌نوشته، خاطرات و یا یک کتاب علمی باشد. همچنین کتاب مورد نظر می‌تواند به صورت تالیف یا ترجمه باشد.
در هر صورت نویسنده باید محتوای کتاب را به صورت دست‌نوشته یا تایپ شده به ناشر تحویل دهد.
آماده سازی اولیه کتاب
در این مرحله کارهایی مانند بررسی غلط‌های املایی و نگارشی، تایپ، صفحه آرایی و ویراستاری انجام می‌شود. فایل کامل کتاب باید در این مرحله آماده شود و این فایل باید تا حد امکان کامل و بدون ایرادات علمی و نگارشی باشد.
دریافت شابک (ISBN)
شابک مخفف عبارت شماره استاندارد بین المللی کتاب یا به انگلیسی International Standard Book Number است. شابک یک کد ۱۰ الی ۱۳ رقمی است که به هرکتاب منسوب می‌شود. باید توجه نمود که با تجدید چاپ یک کتاب شابک آن تغییر نمی‌کند. همچنین از سال ۲۰۰۷ به بعد شابک از ۱۰ رقم به ۱۳ رقم افزایش یافت تا بتوان کتابهای بیشتری را چاپ کرد. در ایران دریافت شابک از خانه کتاب انجام می‌گیرد. به این صورت که ناشر شابک‌هایی که از خانه کتاب دریافت کرده است را به یک کتاب نسبت می‌دهد و سپس فرم مربوطه را پر کرده و به خانه کتاب ارسال می‌کند.
بیشتر بخوانید: آموزش ترفند های جدید اینستاگرام را در مقاله ترفندهای 2022 اینستاگرام مطالعه کنید.
دریافت فیپا
فیپا که مخفف فهرست نويسي پيش از انتشار است شامل اطلاعاتی است که در پشت صفحه عنوان کتاب چاپ می‌شود. اداره كل پردازش و سازماندهي سازمان اسناد و كتابخانه ملي مسئول مستقيم صدور فيپا در ایران است و برای اخذ فیپا باید از طریق این سازمان اقدام کرد. برای دریافت فیپا، کتاب به کتابخانه ملی ارسال می‌شود که شامل شابک، پرینت کتاب و فایل آن در سی دی و در نهایت فرم تکمیل شده درخواست فهرست نویسی است. تحویل فیپا یک هفته الی ۱۰ روز زمان می‌برد.
دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
در این مرحله پرینت کتاب به همراه فایل آن در قالب سی دی و اطلاعات مربوط به فیپا و شابک و همچنین طرح رنگی جلد برای صدور مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌گردد. به طور معمول مجوز وزارت ارشاد یک هفته الی ۴ ماه بعد از تحویل کتاب صادر می‌شود که بستگی به موضوع کتاب دارد. کتابهای علمی و دانشگاهی معمولاً در کمترین زمان بررسی می‌شوند اما کتابهای شعر یا با موضوعات حساس ممکن است چند ماه پس از ارسال مجوز را دریافت نمایند. همچنین گاهی اوقات ممکن است برای دریافت مجوز نیاز به تغییرات و اصلاحاتی در محتوای کتاب باشد.
چاپ و صحافی
بعد از اتمام مراحل فوق کتاب برای چاپ به چاپخانه ارسال می‌شود. برای کتابهای دارای تیراژ بالای ۱۰۰۰ جلد معمولاً از چاپ افست استفاده می‌شود و برای کتابهای زیر ۱۰۰۰ نسخه معمولاً چاپ دیجیتالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از آماده شدن کتاب چاپ شده، صحافی آن نیز انجام می‌گیرد. با توجه به اینکه این مرحله در اختیار خود ناشر قرار دارد معمولاً به سرعت انحام می‌گیرد.
ارسال کتاب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اعلام وصول
پس از اینکه کتاب به چاپ رسید، ناشر باید ۳ نسخه از آن به وزارت ارشاد ارسال کند و با دریافت اعلام وصول، عملاً فرایند چاپ کتاب به اتمام رسیده است.
می توانید در بخش بلاگ دکترگرافیک مطالب مفید و مرتبطی را مطالعه کنید.
مواردی که در هزینه تمام شده چاپ کتاب تاثیر دارند:
بدیهی هست که بعضی از موارد زیر ، با توجه به نیاز های شما ، می تواند حذف شود
- هزینه تایپ متن کتاب ، ویراستاری ، صفحه آرایی
- طراحی جلد ، طراحی تصاویر داخل صفحات کتاب
- بازخوانی جهت غلط یابی تایپی و نگارشی
- بازخوانی جهت رفع ایراد علمی و فنی
- دریافت شابک (ISBN)
- دریافت فیپا
- دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- هزینه نوع کاغذ برای چاپ
- صحافی و روکش جلد
- هزینه تبلیغات ، چاپ پوستر
بیشتر بخوانید: اگر دوست داری اطلاعاتی درباره ثبت اختراع داشته باشید، مقاله آموزش ثبت اختراع را مطالعه کن.
پاسخ به چند سوال درباره شابک:
در كشور ما اكثراً تجارت كتاب بدون كامپيوتر صورت مي گيرد. آيا عضويت در نظام شابك براي ما مفيد است؟
براي استفاده از شابك، اجباري به داشتن كامپيوتر نيست، شماره۱۰ رقمي شابك، شما و ساير مردم را از اشتباهات احتمالي در ثبت مشخصات كتاب شناختي حفظ مي كند؛ همچنين اگر در صدد صدور كتاب هايتان به ساير كشورها هستيد بدون شابك ، كتاب هايتان فرصتي براي حضور در فهرست هاي كتاب و همچنين بازارهاي بين المللي را نخواهند داشت
با توجه به اين كه در كشور ما زيربناي كارآمدي در حوزه كتاب وجود ندارد، آيا استفاده از شابك ضروري است ؟
بله! شابك مي تواند ابزاري مطلوب و مناسب براي ايجاد زيربنا و هماهنگي با ساير كشورها باشد
من كتاب هايم را از طريق شابك مي فروشم ، اما ساير محصولات از جمله اسباب بازي ها را نه . با توجه به اين كه شابك فقط مخصوص كتاب است براي فروش ساير محصولات، چه بايد بكنم؟
راي اين محصولات از ساير نظام هاي شماره گذاري ، استفاده شود؛ مانند نظام شماره گذاري بين المللي كالا (EAN)، البته تجهيزات مدرن پويشگرها (رمزينه خوان ها) توانايي خواندن و پردازش انواع رمزينه را دارند.
سازمان EAN خواستار عضويت موسسه ماست. آيا عضويت در آن اجباري است؟
اگر شما فقط مي‌خواهيد شابك هاي خود را به در شكل رمزينه استفاده كنيد (كتاب منتشر مي‌كنيد) اجباري به عضويت نداريد، اما با توجه به اين كه سازمانهاي EAN (توليد كنندگان خدمات رمزينه) ساير خدمات مربوط به تجارت كالاها را پشتيباني
مي‌كنند، مانند شماره‌هاي نشاني الكترونيكي (كدهاي محلي)، تبادل الكترونيكي اطلاعات (EDI) و… عضويت در آنها مفيد است. براي اطلاع بيشتر به سازمان EAN كشورتان مراجعه كرده، و خدمات آنها را بررسي نماييد.
آیا در صورت تغییر در رنگ و طراحي جلد، باید از شابک جدیدی استفاده شود؟
خیر، تغییر در رنگ و طراحي جلد، نیازی به شابک جدید ندارد.
خير، در هر كشوري ناشر كتاب بدون توجه به زبان آن، شابك اختصاص دهد
من در حال ويرايش كتابي هستم، آيا براي ويرايش جديد، بايد شابك جديدي اختصاص دهم؟
غييرات اساسي در متن باعث اختصاص شابك جديدي مي شود؛ همچنين ويرايش صفحه عنوان و پشت صفحه عنوان (شناسنامه كتاب) يك ويرايش همراه با تجديد نظر اساسي محسوب مي شود و بايد شابك جديدي به آن اختصاص يابد.
آيا تجديد چاپ بدون تغيير متن، يا صحافي، باعث اختصاص شابك جديدي مي‌شود؟
خير، عدم تغيير متن، شكل يا صحافي، شابك جديد را موجب نمي‌شود.
آيا تجديد چاپ بدون تغيير متن، يا صحافي، باعث اختصاص شابك جديدي مي‌شود؟
خير، عدم تغيير متن، شكل يا صحافي، شابك جديد را موجب نمي‌شود.
در حال تجديد چاپ كتابي هستم كه قيمت آن تغيير كرده است. آيا شابك جديدي بايد اختصاص دهم؟
خير، تغيير قيمت كتاب، نيازي به شابك جديد ندارد.
آيا در صورت عوض شدن عنوان، بايد از شابك جديدي استفاده شود؟
بله، در صورت تغيير عنوان بايد از شابك جديد استفاده شود.
اگر من تمام شماره‌هاي پيش شماره اختصاصي خود را استفاده كنم، چه اتفاقي مي‌افتد؟
در صورت نياز، پيش شماره ديگري با ظرفيت شماره گذاري بيشتر به نتشارات شما اختصاص مي‌يابد. اين پيش شماره به پيش شماره قبلي اضافه مي شود و جايگزيني براي آن نيست.
آيا مي‌توان از شابكي كه قبلاً براي كتابي استفاده شده، و آن كتاب در حال حاضر در بازار موجود نيست، دوباره استفاده كرد؟
خير، هر شابك براي عنوان خاص، ويرايش و يا صحافي خاص از آن براي هميشه اختصاص مي¬يابد؛ حتي اگر در بازار موجود نباشد.
در حال انتشار اثري چند جلدي هستم. آيا يك شابك براي كل دوره كافي است؟
بر اساس دستورالعمل شابك، علاوه بر شابك‌هاي هر جلد، يك شابك دوره براي كل جلدها اختصاص مي يابد.
امتياز كتاب هاي انتشارات ديگري را خريداري كرده‌ام كه قبلاً يك پيش‌شماره شابك داشته است. كليه كتاب‌هاي آن با نام انتشارات من توليد خواهند شد. آيا مي‌توانم براي كليه عنوان‌هاي آن ناشر از شماره‌هاي خود استفاده كنم؟
در صورت تجديد چاپ كتاب‌ها به نام ناشر جديد، مي‌توانيد از شابك‌هاي خود استفاده نماييد.
در حال انتشار نشريه اي هستم، از شابك بايد استفاده كنم يا شابن (ISSN)؟
در صورتي كه نشريه شما يك تك نگاشت محسوب مي شود يك شابن براي كل دوره نشريه بايد استفاده شود و هر يك از شماره‌هاي آن، منحصراً شابك خود را دريافت خواهند كرد.
کتابی را قبلاً برای دريافت مجوز و فهرست ويسی ارسال نموده ام، ولی بنا به دلايلي از چاپ آن کتاب منصرف شده ام. آيا می توانم آن شابک را به کتاب ديگری اختصاص دهم؟ با وجود اينکه در فيپا و کارت مجوز درج شده است؟
له، به شرطی که انصراف از چاپ كتاب را به کتابخانه ملی، واحد شابک خانه کتاب و اداره کتاب اعلام نماييد.
در نشر کتابی با ناشر ديگر همکاری می کنم، اختصاص شابک برای اين کتاب به چه صورت است؟
شابک ناشری که مسؤل پخش کتاب است، روی کتاب درج شود. البته هر دو ناشر مي¬توانند شابك خاص خود را روي كتاب درج نماييد (به شرط ذكر نام هر ناشر جلوي شابك).
بنا به سفارش يک سازمان کتابی در دست چاپ داريم، آيا به عنوان ناظر چاپ می توانيم از شابک خود استفاده کنيم يا خير؟ چون سازمان مورد نظر شابک ندارد.
خير. سازمان می تواند نسبت به دريافت شابک برای کتاب مورد نظر اقدام نمايد.
در کتابهايی که به شکل چند جلدی به چاپ می رسند و دارای شابک دوره هستند آيا درج بارکد دوره الزامی است؟
خير، مگر اينکه کتاب ها فقط به صورت دوره به فروش برسند
بله
آيا درج شابک روی کتاب به معنی ثبت اثر از لحاظ حق مولف (Copyright) است؟
خیر،دفتر ثبت آثار تالیفی معاونت حقوقی وزارت ارشادمسئول کپی رایت در ایران است
در حال انتشار کتابی براي پخش در خارج از ايران هستم، آيا شابك را بايد از كشور مورد نظر اخذ كنم؟
خير، شابک ناشر کتاب روی اثر درج خواهد شد.
آيا نيازي به درج شابك روي قرآن کريم و کتابهای مفاتيح و دعا است؟
بله. تمام كتابهايي که منتشر می شوند، نياز به شابک دارند.
من در حال انتشار اثری همراه با لوح فشرده (CD-ROM) هستم آيا نياز به استفاده از شابک مستقلی برای لوح فشرده است؟
خير، مگر اينكه لوح فشرده به تنهايی و بدون نياز به کتاب قابل استفاده باشد.
بیشتر بخوانید: مطالب آموزش رایگان و مفید درباره نرم افزار های گرافیکی در بخش آموزش تصویر سازی را مطالعه کنید.
- موفق و پیروز باشید
- منبع: تیم تولید محتوا دکتر گرافیک
یک نسخه کتاب رو میشه چاپ کرد؟
بله
معمولا چاپخانه ها قبول می کنند