چاپ کتاب یکی از کار هایی است که به عنوان امتیاز برای جامعه فرهیختگان به شمار می آید. و بد نیست اطلاعاتی از نحوه مراحل اخد مجوز و چاپ را بدانید.
ابتدا نویسنده یا مترجم باید محتوای کتاب را آماده کند. این محتوا می‌تواند شامل شعر، داستان، دست‌نوشته، خاطرات و یا یک کتاب علمی باشد. همچنین کتاب مورد نظر می‌تواند به صورت تالیف یا ترجمه باشد.
در هر صورت نویسنده باید محتوای کتاب را به صورت دست‌نوشته یا تایپ شده به ناشر تحویل دهد.
آماده سازی اولیه کتاب
در این مرحله کارهایی مانند بررسی غلط‌های املایی و نگارشی، تایپ، صفحه آرایی و ویراستاری انجام می‌شود. فایل کامل کتاب باید در این مرحله آماده شود و این فایل باید تا حد امکان کامل و بدون ایرادات علمی و نگارشی باشد.
دریافت شابک (ISBN)
شابک مخفف عبارت شماره استاندارد بین المللی کتاب یا به انگلیسی International Standard Book Number است. شابک یک کد ۱۰ الی ۱۳ رقمی است که به هرکتاب منسوب می‌شود. باید توجه نمود که با تجدید چاپ یک کتاب شابک آن تغییر نمی‌کند. همچنین از سال ۲۰۰۷ به بعد شابک از ۱۰ رقم به ۱۳ رقم افزایش یافت تا بتوان کتابهای بیشتری را چاپ کرد. در ایران دریافت شابک از خانه کتاب انجام می‌گیرد. به این صورت که ناشر شابک‌هایی که از خانه کتاب دریافت کرده است را به یک کتاب نسبت می‌دهد و سپس فرم مربوطه را پر کرده و به خانه کتاب ارسال می‌کند.
بیشتر بخوانید: آموزش ترفند های جدید اینستاگرام را در مقاله ترفندهای ۲۰۲۲ اینستاگرام مطالعه کنید.
دریافت فیپا
فیپا که مخفف فهرست نویسی پیش از انتشار است شامل اطلاعاتی است که در پشت صفحه عنوان کتاب چاپ می‌شود. اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی مسئول مستقیم صدور فیپا در ایران است و برای اخذ فیپا باید از طریق این سازمان اقدام کرد. برای دریافت فیپا، کتاب به کتابخانه ملی ارسال می‌شود که شامل شابک، پرینت کتاب و فایل آن در سی دی و در نهایت فرم تکمیل شده درخواست فهرست نویسی است. تحویل فیپا یک هفته الی ۱۰ روز زمان می‌برد.
دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
در این مرحله پرینت کتاب به همراه فایل آن در قالب سی دی و اطلاعات مربوط به فیپا و شابک و همچنین طرح رنگی جلد برای صدور مجوز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌گردد. به طور معمول مجوز وزارت ارشاد یک هفته الی ۴ ماه بعد از تحویل کتاب صادر می‌شود که بستگی به موضوع کتاب دارد. کتابهای علمی و دانشگاهی معمولاً در کمترین زمان بررسی می‌شوند اما کتابهای شعر یا با موضوعات حساس ممکن است چند ماه پس از ارسال مجوز را دریافت نمایند. همچنین گاهی اوقات ممکن است برای دریافت مجوز نیاز به تغییرات و اصلاحاتی در محتوای کتاب باشد.
چاپ و صحافی
بعد از اتمام مراحل فوق کتاب برای چاپ به چاپخانه ارسال می‌شود. برای کتابهای دارای تیراژ بالای ۱۰۰۰ جلد معمولاً از چاپ افست استفاده می‌شود و برای کتابهای زیر ۱۰۰۰ نسخه معمولاً چاپ دیجیتالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از آماده شدن کتاب چاپ شده، صحافی آن نیز انجام می‌گیرد. با توجه به اینکه این مرحله در اختیار خود ناشر قرار دارد معمولاً به سرعت انحام می‌گیرد.
ارسال کتاب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اعلام وصول
پس از اینکه کتاب به چاپ رسید، ناشر باید ۳ نسخه از آن به وزارت ارشاد ارسال کند و با دریافت اعلام وصول، عملاً فرایند چاپ کتاب به اتمام رسیده است.
می توانید در بخش بلاگ دکترگرافیک مطالب مفید و مرتبطی را مطالعه کنید.
مواردی که در هزینه تمام شده چاپ کتاب تاثیر دارند:
بدیهی هست که بعضی از موارد زیر ، با توجه به نیاز های شما ، می تواند حذف شود
- هزینه تایپ متن کتاب ، ویراستاری ، صفحه آرایی
- طراحی جلد ، طراحی تصاویر داخل صفحات کتاب
- بازخوانی جهت غلط یابی تایپی و نگارشی
- بازخوانی جهت رفع ایراد علمی و فنی
- دریافت شابک (ISBN)
- دریافت فیپا
- دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- هزینه نوع کاغذ برای چاپ
- صحافی و روکش جلد
- هزینه تبلیغات ، چاپ پوستر
بیشتر بخوانید: اگر دوست داری اطلاعاتی درباره ثبت اختراع داشته باشید، مقاله آموزش ثبت اختراع را مطالعه کن.
پاسخ به چند سوال درباره شابک:
در کشور ما اکثراً تجارت کتاب بدون کامپیوتر صورت می گیرد. آیا عضویت در نظام شابک برای ما مفید است؟
برای استفاده از شابک، اجباری به داشتن کامپیوتر نیست، شماره۱۰ رقمی شابک، شما و سایر مردم را از اشتباهات احتمالی در ثبت مشخصات کتاب شناختی حفظ می کند؛ همچنین اگر در صدد صدور کتاب هایتان به سایر کشورها هستید بدون شابک ، کتاب هایتان فرصتی برای حضور در فهرست های کتاب و همچنین بازارهای بین المللی را نخواهند داشت
با توجه به این که در کشور ما زیربنای کارآمدی در حوزه کتاب وجود ندارد، آیا استفاده از شابک ضروری است ؟
بله! شابک می تواند ابزاری مطلوب و مناسب برای ایجاد زیربنا و هماهنگی با سایر کشورها باشد
من کتاب هایم را از طریق شابک می فروشم ، اما سایر محصولات از جمله اسباب بازی ها را نه . با توجه به این که شابک فقط مخصوص کتاب است برای فروش سایر محصولات، چه باید بکنم؟
رای این محصولات از سایر نظام های شماره گذاری ، استفاده شود؛ مانند نظام شماره گذاری بین المللی کالا (EAN)، البته تجهیزات مدرن پویشگرها (رمزینه خوان ها) توانایی خواندن و پردازش انواع رمزینه را دارند.
سازمان EAN خواستار عضویت موسسه ماست. آیا عضویت در آن اجباری است؟
اگر شما فقط می‌خواهید شابک های خود را به در شکل رمزینه استفاده کنید (کتاب منتشر می‌کنید) اجباری به عضویت ندارید، اما با توجه به این که سازمانهای EAN (تولید کنندگان خدمات رمزینه) سایر خدمات مربوط به تجارت کالاها را پشتیبانی
می‌کنند، مانند شماره‌های نشانی الکترونیکی (کدهای محلی)، تبادل الکترونیکی اطلاعات (EDI) و… عضویت در آنها مفید است. برای اطلاع بیشتر به سازمان EAN کشورتان مراجعه کرده، و خدمات آنها را بررسی نمایید.
آیا در صورت تغییر در رنگ و طراحی جلد، باید از شابک جدیدی استفاده شود؟
خیر، تغییر در رنگ و طراحی جلد، نیازی به شابک جدید ندارد.
خیر، در هر کشوری ناشر کتاب بدون توجه به زبان آن، شابک اختصاص دهد
من در حال ویرایش کتابی هستم، آیا برای ویرایش جدید، باید شابک جدیدی اختصاص دهم؟
غییرات اساسی در متن باعث اختصاص شابک جدیدی می شود؛ همچنین ویرایش صفحه عنوان و پشت صفحه عنوان (شناسنامه کتاب) یک ویرایش همراه با تجدید نظر اساسی محسوب می شود و باید شابک جدیدی به آن اختصاص یابد.
آیا تجدید چاپ بدون تغییر متن، یا صحافی، باعث اختصاص شابک جدیدی می‌شود؟
خیر، عدم تغییر متن، شکل یا صحافی، شابک جدید را موجب نمی‌شود.
آیا تجدید چاپ بدون تغییر متن، یا صحافی، باعث اختصاص شابک جدیدی می‌شود؟
خیر، عدم تغییر متن، شکل یا صحافی، شابک جدید را موجب نمی‌شود.
در حال تجدید چاپ کتابی هستم که قیمت آن تغییر کرده است. آیا شابک جدیدی باید اختصاص دهم؟
خیر، تغییر قیمت کتاب، نیازی به شابک جدید ندارد.
آیا در صورت عوض شدن عنوان، باید از شابک جدیدی استفاده شود؟
بله، در صورت تغییر عنوان باید از شابک جدید استفاده شود.
اگر من تمام شماره‌های پیش شماره اختصاصی خود را استفاده کنم، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت نیاز، پیش شماره دیگری با ظرفیت شماره گذاری بیشتر به نتشارات شما اختصاص می‌یابد. این پیش شماره به پیش شماره قبلی اضافه می شود و جایگزینی برای آن نیست.
آیا می‌توان از شابکی که قبلاً برای کتابی استفاده شده، و آن کتاب در حال حاضر در بازار موجود نیست، دوباره استفاده کرد؟
خیر، هر شابک برای عنوان خاص، ویرایش و یا صحافی خاص از آن برای همیشه اختصاص می¬یابد؛ حتی اگر در بازار موجود نباشد.
در حال انتشار اثری چند جلدی هستم. آیا یک شابک برای کل دوره کافی است؟
بر اساس دستورالعمل شابک، علاوه بر شابک‌های هر جلد، یک شابک دوره برای کل جلدها اختصاص می یابد.
امتیاز کتاب های انتشارات دیگری را خریداری کرده‌ام که قبلاً یک پیش‌شماره شابک داشته است. کلیه کتابهای آن با نام انتشارات من تولید خواهند شد. آیا می‌توانم برای کلیه عنوان‌های آن ناشر از شماره‌های خود استفاده کنم؟
در صورت تجدید چاپ کتاب‌ها به نام ناشر جدید، می‌توانید از شابک‌های خود استفاده نمایید.
در حال انتشار نشریه ای هستم، از شابک باید استفاده کنم یا شابن (ISSN)؟
در صورتی که نشریه شما یک تک نگاشت محسوب می شود یک شابن برای کل دوره نشریه باید استفاده شود و هر یک از شماره‌های آن، منحصراً شابک خود را دریافت خواهند کرد.
کتابی را قبلاً برای دریافت مجوز و فهرست ویسی ارسال نموده ام، ولی بنا به دلایلی از چاپ آن کتاب منصرف شده ام. آیا می توانم آن شابک را به کتاب دیگری اختصاص دهم؟ با وجود اینکه در فیپا و کارت مجوز درج شده است؟
له، به شرطی که انصراف از چاپ کتاب را به کتابخانه ملی، واحد شابک خانه کتاب و اداره کتاب اعلام نمایید.
در نشر کتابی با ناشر دیگر همکاری می کنم، اختصاص شابک برای این کتاب به چه صورت است؟
شابک ناشری که مسؤل پخش کتاب است، روی کتاب درج شود. البته هر دو ناشر می¬توانند شابک خاص خود را روی کتاب درج نمایید (به شرط ذکر نام هر ناشر جلوی شابک).
بنا به سفارش یک سازمان کتابی در دست چاپ داریم، آیا به عنوان ناظر چاپ می توانیم از شابک خود استفاده کنیم یا خیر؟ چون سازمان مورد نظر شابک ندارد.
خیر. سازمان می تواند نسبت به دریافت شابک برای کتاب مورد نظر اقدام نماید.
در کتابهایی که به شکل چند جلدی به چاپ می رسند و دارای شابک دوره هستند آیا درج بارکد دوره الزامی است؟
خیر، مگر اینکه کتاب ها فقط به صورت دوره به فروش برسند
بله
آیا درج شابک روی کتاب به معنی ثبت اثر از لحاظ حق مولف (Copyright) است؟
خیر،دفتر ثبت آثار تالیفی معاونت حقوقی وزارت ارشادمسئول کپی رایت در ایران است
در حال انتشار کتابی برای پخش در خارج از ایران هستم، آیا شابک را باید از کشور مورد نظر اخذ کنم؟
خیر، شابک ناشر کتاب روی اثر درج خواهد شد.
آیا نیازی به درج شابک روی قرآن کریم و کتابهای مفاتیح و دعا است؟
بله. تمام کتابهایی که منتشر می شوند، نیاز به شابک دارند.
من در حال انتشار اثری همراه با لوح فشرده (CD-ROM) هستم آیا نیاز به استفاده از شابک مستقلی برای لوح فشرده است؟
خیر، مگر اینکه لوح فشرده به تنهایی و بدون نیاز به کتاب قابل استفاده باشد.
بیشتر بخوانید: مطالب آموزش رایگان و مفید درباره نرم افزار های گرافیکی در بخش آموزش تصویر سازی را مطالعه کنید.
- موفق و پیروز باشید
- منبع: تیم تولید محتوا دکتر گرافیک
یک نسخه کتاب رو میشه چاپ کرد؟
بله
معمولا چاپخانه ها قبول می کنند